آشنایی با اصطلاحات
تدبر در سوره : دریافت تدبیر کلمات و آیات که به فهم هماهنگ ظاهر سوره منتهی می گردد .
گوینده یا نویسنده عاقل واژگان را پشت سر یکدیگر قرار می دهد و جملاتی معنی دار می سازد . جملات را پشت سر هم قرار می دهد. و کلامی هدفمند را سامان می بخشد . (( پشت سر هم قرار دادن هدفمند))، معادل(( تدبیر )) در زبان عربی است . پس کار گوینده یا نویسنده ، تدبیر واژگان و جملات است .
شنونده ای عاقل که با او سخن می گویند یا خواننده ای عاقل که متنی را میخواند ، به فهم تک تک کلمات اکتفا نمی کند و آنها را پشت سرهم می فهمد تا هدف سخن با متن مورد نظر را درک کند ، سیستم وجودی او به گونه ای طراحی شده است که تدبیر گوینده یا نویسنده را دریابد و با او همراه شود ((تدبر )) اصطلاحی است که رفتار طبیعی این شنونده و یا خواننده عاقل را بیان میکند .
اگر هر یک از سوره های قرآن کریم را به عنوان مصداق یک سخن حکیمانه می شنماسیم ( که جز این هم نیست ) ، باید توجه داشته باشیم که یک سوره ، چند واژه جدا از هم یا چند جمله پراکنده و بی ربط نیست . سخنگوی حکیم این سوره ، ذات پاک باری است و کلمان و جملات سوره را به گونه ای تدبیر کرده است که معانی و اهداف هدایتی خود را به انسان بفهماند.
اگر وجود انسجام و تدبیر در سخن حکیمانه حق است ، هیچ کلامی نسبت به تدبیر سزاوارتر از قرآن کریم نیست .
پیام هشتاد و دومین آیه سوره مبارکه نساء این است که در قرآن تدبر کنید تا بدانید واژگان و آیات و سوره های آن تدبیر شده است و اختلافی ندارد ؛ یعنی همه اجزای قران پشت سرهم و متشتت و پراکنده نیست .
سیاق :سیر مفهومی پیوسته آیات که معادل فارسی آن ، بند و اصطلاح رایج آن پاراگراف است.
در هر سوره تا جایی که سیر مفهومی آیات ادامه داشته باشد ، سیاق ادامه دارد و هرجا پایان یابد ، نقطه انفصال سیاقی است .
فضای سخن : وضعیتی فردی یا اجتماعی که سوره در صدد آسیب زدایی از آن و ایجاد رشد در آن است
منبع تشخیص فضای سخن هر سوره ، محتوای مصون و معصوم همان سوره است .
سیر هدایتی : روند حکیمانه اصلاح و رشد در سوره و به بیان دیگر ، سلسله مباحث هدفمند سوره در جهت تغییر فضای سخن به سمت کمال است .
سوره های قرآن کریم در مقام اصلاح و رشد فرد ،، جامعه و حکومت در ابعاد بینشی ، گرایشی و کنشی است و این مفهوم برترین جلوه اعجازین این کتاب آسمانی است.